Arti popullor

Në mitologjinë indiane, Tvastri, ose siç quhet ndryshe, Visvakarma, është artizaniÂ dhe arkitekti i perëndive, njësoj si dhe Hefesti apo Vullkani, për të dymbëdhjetë perënditë e Olimpit. Ambientet hyjnore të perëndive indiane ishin krijuar prej tij, dhe njëkohësisht perënditë e luftës, farkëtimin e armëve të veçanta që ato kishin, ia dedikonin mjeshtërisë së Tvastrit. Gjithashtu, ai mprihte sopatën prej hekuri të Brahmanaspatit (Agnit) dhe njëkohësisht po ai, rrihte e farkëtonte shkrepëtimat dhe vetëtimat e Indras. Ai krijoi botën dhe gjithçka që ndodhet në të dhe po ai, është mbrojtësi i gjithë krijesave të veta. Ndërkaq Tvastri ishte njëkohësisht i lidhur fort edhe me njerëzit. Ishte ai, që krijoi burrin dhe po ai krijoi edhe gruan, duke i bekuar këta që të martoheshin, të bashkoheshin dhe të sillnin mbi dhè pasardhësit e tyre. (1)

Mithet thonë se kur mjeshtri, Tvastri krijoi burrin, mendoi: - “Më duhet që tani të krijoj sa më shpejt edhe gruan, mbasi vetëm kështu, puna ime do të jetë e plotë, e kompletuar.”
Dhe vërtet, pasi kaloi ndërmënd materialet me të cilat pat krijuar burrin, vështroi pastaj mirë materialet që kish dhe:

Mori,
rrumbullakësinë e hënës së plotë,
përdredhjet e bimëve kacavjerrëse,
ganxhëzat e degës së pjerrgullës,
dridhjen e barit të gjelbër të luadheve,
përkuljen e kallamit,
butësinë e petaleve të luleve,
lehtësinë e gjetheve,
shikimin e shpejtë të sorkadhes,
zellin për punë si të bletës,
kënaqësinë që sjellin rrezet e diellit,
lotët që bien prej reve,
paqëndrueshmërinë e erës,
ndrojtjen e lepurit,
kryeneçësinë e ngricës,
dinakërinë e krillës,
fortësinë e diamantit,
ëmbëlsinë e mjaltit,
egërsinë e tigrit,
shkëlqimin përflakës të zjarrit,
freskinë e borës,
si dhe të tjera të mira dhe të këqia të tilla të rralla,
dhe me to, krijoi gruan, që t’i bëjë shoqëri burrit. (2)

Nxjerrë dhe shqipëruar prej Ilia V. Ballauri:
1) Hindu Mythology, Vedic and Puranic,
kap.9-të, nga W.J. Wilkins, [Calcutta1900],
2) Oi laoi milane,
Ekdh. Astrapi, nga A. Papas [Athinë, 2010] fq. 253,4.

BK/SHJT - Arkitektura - Tak, tak! Dikush troket !?

Sociale

Për të hyrë brenda në një shtëpi në Korçë, dikur duhej të trokisje në portë. Por si të trokisje? Me dorëzë, (në formë pra, të kulturuar!). Dorëza të tilla kish dikur thuajse në çdo portë shtëpie, të qytetit tonë. Dorëza ishte vërtet një dorë e vogël metalike e cila mbante një sferë hekuri dhe godiste në një paftë po prej hekuri.

KE7/1- Elemente të groteskës dhe apotropizmi në disa shtëpi neoklasike në Korçë

Nr.7
Tek disa shtëpi të bukura të stilit neoklasik të ndërtuara në Korçë në periudhën ndërmjet dy luftërave, vërehen shpesh dekoracione që në art, por edhe në arkitekturë, quhen groteska. Ndonëse në thellësi etimologjia e këtij termi, lidhet me kohët romake, duhet thënë se kjo fjalë pra grotseka, (prej ital. grotta = guvë, shpellë) përveç përdorimit që ka në art, letërsi, muzikë etj , për arkitekturën si terminologji, nënkupton, figura imagjinare apo fantastike që për mesjetën dhe për përrallat e asaj kohe, jetonin nëpër shpella, herë të liga e herë të mira, si djallushka, shëmtaraqë, xhuxhmaxhuxhë, hileqarë, kurrizo, dragonj, gjarpërinj me trup luani, etj.
Read more...

KE6/24 - Mbi depërtimin e modës kineze, gjysëm ushtarake gj/ puntore, në veshjen e burrave vitet 70

Nr.6
Lexojeni të plotë tek, KE6/24

KE6/1 - Mjeshtra të punimeve të ndryshme metalike dhe mekanike, më 1911 në Korçë.

Nr.6
1. Mjeshtra të punimeve të ndryshme metalike dhe mekanike, më 1911 në Korçë ishin: Perikli Teneqexhi Pandeli Kostandini Themistokli Gjeorgji. 2) Ndreqësa armësh: Vëllaz. Theohar Kondakçi Koço Peristeri Evthim Peristeri Theohar Filipi. 3) Thika bërës Dhimitër Samarinioti. Në këtë kohë, në Korçë kish gjithashtu edhe një agjensi të makinave qepëse, “Singer”.

KE2/7 - Dantellat e veshjeve intime të nuseve në Korçë.

Nr.2
Dikur, thuajse para njëqind vjetësh, të mbathurat e grave, ishin me trup dhe këmbë, deri pak mbi gjunjë. Nuset e reja, në fund të këmbëve të të mbathurave (ose si i quanin disa në Korçë, të paçeve), kishin zbukurime me dantellë të cilat kryesisht pregatiteshin që në pajë. Këtu po paraqitet një model i tillë i thurur me grep plot me mjeshtëri qysh në ato kohëra, në qytetin e Korçës.
Read more...

KE3/10 - Mbi numrin e personave të fundit që patën mbajtur dikur veshjen e dollomasë, në Korçë.

Nr.3

Dollomaja ishte një lloj veshjeje e veçantë tepër e zakonshme, me të cilën visheshin dikur burrat, veshje kjo që tashmë nuk njihet, madje sot duket si diçka e çuditshme, që me të, të visheshin burrat.
Fjala dolloma vjen prej turqishtes dolaman, dhe nënkupton, një veshje, në formën e një fustani, veshje kjo e gjatë, thuajse deri në fund të këmbëve, e çlirshme dhe me mëngë të ngushta.
Në kohën e Turqisë, dollomaja vishej prej burrave gjithandej në vëndet e Ballkanit dhe kuptohet edhe në qytetin tonë, madje të dhënat tregojnë se në Korçë kjo veshje vazhdoi të vishej edhe për rreth pesëdhjet vjet të tjera, prej brezit të vjetër edhe pas fitimit të pavarësisë dhe krijimit të shtetit shqiptar, pra pas vitit 1912.
Ndërkaq në terminologjinë e veshjeve, emërtimi, dolaman, përdorej edhe për xhaketën e uniformës ushtarake të husarëve (kalorësve të lehtë polakë).
Kjo xhaketë dolaman e husarëve, shoqërohej e veshur me një peliçe të çlirshme. Gjithashtu, ky emërtim, pra dolaman, përdorej në perëndim dikur edhe për veshjen e sipërme të grave, në formë kape, manteli, pa mëngë, ose me mëngë shumë të gjëra.
Pavarësisht, dollomaja e burrave sipas të dhënave, vazhdoi të vishej në Korçë deri në vitin 1962.
Kështu: deri më 26 prill të vitit 1933 në qytetin e Korçës ka patur 37 veta me dolloma, deri më 8 gusht të vitit 1957 ka patur 2 veta me dolloma dhe deri më 15 nëntor të vitit 1962 në qytetin tonë, ka patur vetëm 1 person me dolloma.