Dikur në Korçë kam dëgjuar një të vërtetë, sesi shumë kohë më parë, një i varfër, i pa ngrënë, tek endej rrugëve, veç të tjerash edhe prej erës së marrë i rrahur dhe i munduar, të ketë thënë:
“Fry moj erë fry! Shpirtin e një fukaraj do të marrësh!”
Thuhet gjithashtu se në anën tjetër të qytetit tonë, një i kamur, i ngrënë dhe i pirë mirë, tek doli prej shtëpie dhe gjoksin e tij e përfshiu e njëjta erë, bërtiti me krenari:
” Fry moj erë fry, në gjoksin e luanit!”
Duket pra se edhe era bëkërka dallime!!!
Dhe duket se kjo gjë pat qënë njohur edhe qindra vjet më parë edhe prej filozofisë së lashtë kineze, le ta dëgjojmë.
Mbreti Hsiang i krahinës Chu, ishte duke u çlodhur në pallat, tek Taraca e Orkideve. Shoqërohej prej oborrtarëve të vet Sung Yu dhe Ching Cha dhe kur ja, befas një puhi e fortë ere, erdhi me rrëmbim. Mbreti duke hapur jakën e rrobës që të rrihej prej saj, tha:“Sa gjë e kënaqshme! Erë e këndëshme! Si unë ashtu dhe populli im, mund që ta shijojmë këtë, apo jo?”
Ndërkaq Sung Yu i thotë mbretit:
“Kjo erë është vetëm për ty Madhëri. Si ka mundësi që një të tillë erë, ta shijojnë edhe njerëzit e zakonshëm?”
“Era” tha mbreti, “është frymëmarrja e qiejve dhe e tokës. Ajo shpaloset dhe mbërrin në çdo cep. Era nuk bën dallim, nuk zgjedh njerëz të lartë dhe njerëz të ulët, ata që janë sipër dhe ata që janë poshtë, fisnikët, të ngopurit mes kënaqësive dhe të poshtëruarit, ajo prek dhe zë gjithkënd. Ç’kërkon ti të thuash, se kjo erë më përket vetëm mua?”
Oborrtari Sung Yu iu përgjegj:“Madhëri, prej mësuesit tim kam dëgjuar të thotë se, ndër degët e limonit, janë degët e përdredhura ato që i ftojnë zogjtë, që tek to, ata të ngrenë foletë. Kam dëgjuar të thotë, se zgavrat dhe të çarat e thithin erën dhe se të fryrit e kësaj, ndryshon në vartësi të vëndeve që ajo përshkon.”
“Më thuaj”, tha mbreti, “prej nga vjen era?”
Sung Yu, iu përgjegj:
“Era lindën prej tokës
dhe pasi prek majat e luleve ujore,
futet pastaj në lugina,
egërsohet më tej në gojët e grykave malore,
kalon përfund, duke përfshirë brinjët e malit Tai
dhe vazhdon kështu, poshtë pishave dhe cedrave.
Fluturon më pas me rrëmbim,
duke fërshëllyer dhe vajtuar,
duke zhdëfryer me ashpërsi inatin e vet.
Klithën, kërcet, me një zë si bubullimë,
përzjen dhe bën rrëmujë, krijon konfuzion,
duke u tunduar shkëmbinjve, duke përplasur pemë,
dhe duke shpërthyer tek pylli i trazuar.
Ndërkaq forcat i mbarohen, i shteren,
pasi shfryn dhe shpërbëhet,
duke depërtuar edhe nëpër vrima dhe të çara,
si dhe duke përplasur dyer.
E pastër dhe e kthjellët, tashmë,
ajo shpërndahet dhe shpështillet tutje.
Kjo është pra, kjo erë e freskët, erë heroinë,
që duke kërcyer dhe u hedhur poshtë e lart,
ngjitet pastaj në murin e lartë,
dhe futet thellë në sallat dhe ambientet e pallatit.
Me një puhi frymëmarrëse, ajo tund gjethet dhe lulet,
endet pastaj mes drurëve të kasies dhe të piperit,
fluturon mbi ujërat e shpejta,
dhe godet lule-mëllagat.
Rrok lule anxhelikat-selinotë dhe prek barin aromatik,
rrëshqet mes likeneve
dhe shpërthen tek sythat e shelgut,
shëtit nëpër kodra,
shëtit tek lulet gjithë parfum që janë të shpërndara në to,
dhe paskëtaj,
endet në Oborrin mbretëror,
ngjitet në sallën e blertë të Veriut
dhe kapet pas perdeve të lehta.
Duke kaluar nëpër dhomat intime,
ajo bëhet era e Madhërisë Suaj.
Kur kjo erë i fryn dikujt,
menjëherë ai ndjen se e përshkon një fllad i freskët,
frymëmerr pastër dhe lehtë pastaj, në këtë fresk.
Kjo shëron dobësitë dhe shpërndan maramendjen,
mpreh sytë dhe veshët,
çlodh trupin dhe njeriut i bën mirë.
Kjo pra është, ajo që quhet, era e Madhërisë Suaj.
“Sa bukur që e përshkrove këtë,” thirri i ngacmuar mbreti, “ nuk më thua, a mund të më flasësh tani, për erën e njerëzve të zakonshëm?”
Sung Yu iu përgjegj:
Era e njerëzve të zakonshëm, Madhëri,
vjen duke u vërtitur monopateve dhe rrugëve,
duke trazuar mbeturinat
dhe duke ngritur përpjetë pluhurin,
gjith’ shqetësime dhe bezdisje në rrugën e vet.
Ajo futet fshehurazi vrimave dhe troket portave,
duke hedhur gjithandej rërë dhe hi,
turbullon ndyrësirat dhe ngre përpjetë plehra.
Ajo depërton strehave
dhe futet në brendësitë e kasolles.
Kur kjo erë i fryn dikujt në fytyrë,
menjëherë ai ndjehet i çoroditur dhe buzëplasur.
I goditur prej të nxehtit, i tukequr prej dekurajimit,
atij i sëmuret zemra dhe madje kjo i rëndohet,
bie pra kështu i sëmurë dhe dridhet në ethe.
Kur i fryn duke i tharë buzët, ai duket i lënduar,
dhe përpëlit sytë si të verbërit.
I mbahet goja dhe ngërdheshet,
pa ditur nëse është i gjallë apo i vdekur.
Kjo pra është ajo që quhet, era e klasës së ulët, e njerëzve të zakonshëm.
Shënim: Song Yu (290-223 para Kr.) ishte oborrtar në pallatin e mbretit të krahinës Chu dhe dishepull i poetit të madh të shtetit Qu Yuan.
Shqiperoi: Ilia V. Ballauri
Lexoni gjithashtu / More Articles :
» BK/LA - Poezia - Vargje platonike dashurie, të recituara dhe të shoqëruara me muzikë.
Platoni, filozofi і madh, jetoi në kapërxim të dy shekujve, V-të dhe të IV-të para Kr. Lindi dhe vdiq në Athinë (428-347). Që në vogëli ai mori një edukim...
» BK/LA - Poezi prej autorëvë të lashtë, Getulikos dhe Arkias
Zgjodhi dhe Shqipëroi: Ilia V. BallauriGetulikos, është një poet krejt і pa njohur dhe plot pika të errëta. Mund të ketë jetuar në shek. I-rë pas lindjes së Kr. pra në kapërxim të mijëvjeçarëve. Prej studiuesve mendohet se ai mund të jetë latini, Gaio Kornelius Lentulio Getulikos, që u ekzekutua më 39 pas lindjes së Kr. si...
» BK/SHJT - Folklor - Mihal Gora (c1700 - 1790): Poema e zisë së bukës në qarkun e Korçës, v. 1740
I (1 - 4)Ati ynë, që në qiell lart qëndron, mos kujto, se goja më gabon,mos kujto se flas pa menduar,mos më paragjyko, pa m’dëgjuar,hidhërim të fortë, të vërtetë vrer,prej shpirtit, i detyruar do nxjerr.E pafuqishme është fjala, e thatë,nuk ka përmasa, ësht’ frymë e ngratë,nuk mund, të shprehë, të rijapë,ato rrethana...
» MZ - Theognis - Poezi: Eros i tmerrshëm je!
Theognis, konsiderohet si një ndër poetët më të rëndësishëm të poezisë elegjike të Greqisë së lashtë. Ai ish fisnik nga Megara dhe mendohet se ka jetuar në mes të shek. 6-të para Kr. Fridrich Nietzche, punimin e parë shkencor që shkruajti, qysh kur ishte student në Laipsig, ia dedikoi vargjeve të Theognisit, botuar tek revista...
» KE8/16 - Lagështia mesatare vjetore e ajrit, në qarkun e Korçës.
Lagështia relative mesatare e ajrit, ka të bëjë me sasinë e avujve të ujit, në një përzjerje ajër + avuj uji, d.m.th. me sasinë e avujve në ambjentin rrethues. Duhet thënë se lagështia relative nuk varet vetëm nga sasi e avujve të ujit në ajër por, edhe nga trysnia e tij dhe temperatura, pra kemi të bëjmë me një parametër...
| Share |
