MZ - Aforizmë:

Dëgjoni ç’ka dëftejnë të moshuarit, kushtojini vëmëndje asaj ç’ka ju rrethon, nuk kemi shumë kohë. Në jetë ndodh që dhe këto t’i humbasim brenda një nate. Informacioni kështu humbën, … Dëgjoni ç’ka ju dëften një fqinj i moshuar, apo të afërmit të cilëve ju ka kaluar mosha,  … Ç’dimë ne për kohërat e shkuara, për të kaluarën, në qoftë se nuk dëgjojmë ata që jetuan në ato kohëra? Dhe si mund të përballojmë të ardhmen, kur nuk njohim të shkuarën?

Barbara Sizemore (1927 – 2004),
afro-ameikane, e cilësuar si “brillant educator”.

 

Qershite Qershia (lat. Cerasus avium) është një pemë, që në formë të egër ka qënë e njohur për njeriun qysh në kohët prehistorike. Nën këndvështrimin botanik qershia e egër ka qënë e përhapur dikur ngado në Evropë, në Azinë perëndimore dhe në Afrikën e veriut. Ndërkaq, të dhënat dëshmojnë se qershia e butë është sjellë në Romë shumë vonë, në vitin 72 para Kr., prej burrit të shquar romak të shtetit, gjeneralit Lucullus për të cilin flet edhe Plutarku, tek jetët paralele. Ky e mori qershinë nga Kerasunda e dikurshme e Detit të Zi (kerasi = qershi, pra vëndi i qershive) dhe e solli atë në Evropë, në Romë, në kryeqëndrën e perandorisë së atëhershme. Ndërkaq Enriku i 8-të (1491 – 1547), duke provuar në Flandër, një formë qershie, dha urdhër që kjo të introduktohej edhe në Angli.
Fruti i qershisë përmban sheqerna, glucide, vitamina si: C, B1, B2, B5, B6, B9, B12, D, E; elementë si: potas, kalçium, magnes, fosfor, hekur, bakër, zink, etj.; lidhje organike si: acide klorogenike, flavanole, antocianide, etj, etj.
Lëngu i qershisë ka veti antitoksikuese dhe spastruese për mëlçinë, parandalon diabetin, rrit rruazat e kuqe në gjak, forcon qëndrueshmërinë e muskujve, etj.
Bishtat e qershisë, kanë veti kurative. Duke i pirë të ziera në formë çaji, shërbejnë për kurimin e inflamacionit të rrugëve të sistemit urinar,
 të kistiteve, të arthritidhës urike, të hidropizisë, etj.
Farat e qershisë përdoren për prodhimin e imitacionit të aromës “brandi”. Ndërsa prej lëngut të qershisë, përpunimit të tij dhe fermentimit, krijohen lloje të ndryshme liqeresh dhe Cherry-brandi.
Për qershinë ndër popuj, ka edhe shprehje foljore të bukura siç është për shëmbull shprehja e mirënjohur “të vesh qershinë në tortë”, d.m.th. të përfundosh një punë, por edhe shprehja ironike “si qershia në tortë”, që nënkupton një gjë që duket si me rëndësi por që në thelb, nuk është e tillë, etj.
Për qershinë kanë shkruajtur gjithë pasion, Jan Jacque Rousso tek “Idili i qershive”, Oscar Wilde tek “Portreti i Dorian Gray”, Robert Graves “Koha e Vjeljes së qershive”,  Anton Çehov “Kopshti i qershive”, etj, por edhe ne në Korçë, kemi një prej këngëve më të bukura të serenatës Korçare të titulluar,“Kur vjen behari, çel qershia” , këngë kjo që besoj se nuk ka korçar, që të mos e dijë.
*
Historikisht në kohë, për qarkun e Korçës, përshkruhen tre lloj qershish të vëndit me emrin Belica. Së pari, Belica e zezë, e cila ishte e përhapur në Korçë, Pogradec, Leskovik dhe Përmet. Kjo përshkruhet me frut ngjyrë të errët, me tul të lëngshëm, të shijshëm dhe relativisht, e vonët. Pema përshkruhet me kurorë të madhe dhe prodhuese.
Belica e Kuqe, e cila quhej edhe e Leskovikut, jepet me ngjyrë të kuqe të çelur, të lëngshëm, të butë e të shijshëm ndërsa,Belica e bardhë, në pjekje jep frut ngjyrë të verdhë, të vogël, me bisht të gjatë dhe tul të butë. Kjo Belicë konsiderohet edhe si pjalmëzuese e mirë.
Ndërkaq në literaturë jepen edhe këto lloje të introduktuar në zonën e Korçës: soji Drenova (Durone nero di Vignolo), me pjekje të hershme, frut të madh, ngjyrë të shndritshme të errët, shije të ëmbël-majoshe, soji Limonka –Budallaçka i vonët, me fruta të mëdha, ngjyrë të kuqëremtë në të verdhë, prodhon shumë dhe ka vlerë për gliko. Së fundi, përmëndim edhe sojin Prespa (Bigaro Burlat) që është i hershëm, me fruta të mëdha, në formë zemër, ngjyrë të kuqe, etj.

Nxjerrë nga punimi me titull:
"Erozioni gjenetik dhe mbijetesa e sojeve
të bimëve bujqësore të traditës, në zonën e Korçës."
Përgatiti:  Dr. Ilia V. Ballauri
94 fq. 2011. 
 
 
Lexoni gjithashtu / More Articles :

» KE11/5 - Mbi oborret e qytetit të Korçës. Skicë

 Në Korçë duke përjashtuar apartamentet, nuk ka shtëpi, ose për të qënë më të saktë, numërohen me gishtat e dorës ato shtëpi, që nuk kanë oborr dhe që dalin drejt e në rrugë. Shtëpitë e qytetit tonë, shumë a pak që të gjitha kanë oborr, kush në një sipërfaqe më madhe dhe kush, në një sipërfaqe më të vogël....

» BK/N - Sojet e vjetra të piperkës në zonën e Korçës.

Piperka (Capsicum anum)Korça është, ndër zonat që ka numrin më të madh të llojeve autoktone të specit, macrocarpa. Së pari përmëndim sojin Gogozhare, që në një përshkrim të vitit 1958 thuhej se fruti kish formën e domates, të shtypur, tul të trashë, të fortë, të shijshëm dhe se gjatë pjekjes kalonte ngjyrat nga jeshil në...

» KE8/4 - Verërat e krahinës së Devollit, në fillim të shek. 19 - të

Udhëtarë të ndryshëm që kaluan në anët tona në këtë kohë dhe kryesisht Fransua Pukëvil (1770 – 1838) konsulli i Napoleonit pranë Ali Pashë Tepelenës, tek vepra e tij, “Voyage en Morée, à Constantinople, en Albanie, et dans plusieurs autres parties de l'Empire Ottoman”  botuar në Paris më 1805 dhe Ami Bue (1794  -1881),...

» KE4/1 - Guri i Cjapit

  Është një monument natyror, një masiv shkëmbor, konglomerat rranor i cili mendohet të ketë marrë një trajtë të veçantë shumë interesante, prej veprimit të faktorëve atmosferike. Ai ndodhet në zemër të vargmaleve të Moravës, në lindje të qytetit të Korçës, në pyjet e parkut të Bozdovecit, të komunës së Drenovës,...

» BK/N - Biologji - Poezi : Vargje kushtuar një fare.

Fara! Ky pra ish qëllimi i gjethes, për të rrënja punoi,Ky pra ish qëllimi i lulëzimit, për të lulja flërtoi,Kjo farëzë pra, është fruti i fundmë, jeta vetë,Kjo bucelëzë e çuditshme e forcës, enigmë përjetë!Për të rrënja thithi, për të burbuqi çeli dlirë,Botë, brenda botës, brenda botës, përfshirë.Kjo pra është...

Share