Aforizma: Nga filozofia e lashtë, për shkrimin dhe leximin. |
Shfrytëzoje kohën, duke përmirësuar vetveten, nëpërmjet atyre ç’ka të tjerët kanë shkruajtur. Kjo do të thotë që të mbërrish lehtë, atje ku të të tjerët, kanë mbërritur duke punuar shumë.
Sokrati
*
Quhet se një shkrim të pëlqen, atëhere kur të pëlqen edhe pasi e ke lexuar dhjetë herë. Horaci
*
Për të shkruajtur mirë, shprehe vetveten si një njeri i zakonshëm dhe mendo si një njeri i zgjuar. Aristoteli
*
Mëndjen duhet ta përformojmë, duke lexuar në thellësi dhe jo në gjërësi. Quintilian
*
Ai që nuk lexohet, konsiderohet sikur nuk ka shkruar gjë. Marciali
*
Krehjet e shumta të një shkrimi, e dobësojnë më tepër atë, sesa e përmirësojnë. Plini (i Ri)
|
KE1/34 - Kolovajzet |
Nuk mund të përcaktohet dot etimologjia e kësaj fjale. Ndoshta rrjedh nga fjala kolovit, që presupozon të lëvizurit, pa mundim që bën njeriu, fjalë kjo që përdoret shumë në zonën tonë si p.sh., kolovit me makinë, e kolovita në kurriz, etj. Mundet pra që fjala kolovajze që presupozon të rrëshqiturit pa mundim në akull, të lidhet me fjalën kolovit.
Kolovajze quhej një koridor i ngushtë akulli, i krijuar prej dëborës së ngjeshur dhe i fërkuar deri në shkëlqim, i cili krijonte mundësi që mbi të, të rrëshqisje lehtë. Kolovajzet ndërtoheshin në vënde të pjerta, gjë që jepte mundësi të shfrytëzoheshin dy forca, ajo e vrullit dhe ajo e gravitetit. Është kjo arsyeja që në Korçë, kolovajzet më të mira, krijoheshin në pjesët më të pjerrta të qytetit, në rruga që të çon sot për në varret e dëshmorëve dhe në paralelet e tjera rreth saj, sidomos pjesa që dikur quhej, ‘Qeroska’.
|
Korça është sinonimi i dëborës.
Meqënëse dimiri i këtij viti (2011 – 2012), për Korçën konsiderohet si dimër shumë i rëndë, me dëborë dhe temperatura të ulta, pra si dikur, ose siç thuhet një dimër i tillë, “s’mbahej mënd“, le të krijojmë një ide sesi ka qënë dikur dimri në trevën e Korçës.
Me të drejtë, sot, për të gjithë ekziston përshtypja se, dikur dimri dhe rreshjet e dëborës në trevën tonë ishin ndryshe, bënte më ftohtë, binte dëborë më tepër dhe shtresa e saj shkrihej ngadalë dhe me vonesë, kur vinte pranvera, madje kjo gjë edhe brenda në qytet. Duke u bazuar në të dhënat statistikore shumëvjeçare të Akademisë së Shkencave, (sipas Institutit të dikurshëm Hidro -meteorologjik) më poshtë jepen disa parametra të dëborës, që i takojnë viteve, para v.1975.
Lartësia mesatare e dëborës në cm, për çdo dekadë, përgjatë muajve gjatë të cilëve në Korçë bie dëborë, është si më poshtë:
Muajt |
Dhjt. |
Jan. |
Shk. |
Mar |
Prll |
Dekada 1-rë |
1.9 |
2.4 |
7.3 |
1.2 |
0.2 |
Dekada 2-të |
0.7 |
4.7 |
5.0 |
1.3 |
- |
Dekada 3-të |
2.3 |
5.8 |
2.1 |
0.3 |
- |
Mesrj. |
1.6 |
4.3 |
4.8 |
0.9 |
0.1 |
Ndonëse në pamje të parë, duket se kemi të bëjmë me vlera jo shumë të larta, por duke presupozuar që gjatë dimrit, dikur shumë shpesh, “dëbora zinte dëborën“, mund të thuhet se lartësia mesatare, akumulative e shtresës së dëborës për gjithë periudhën në fjalë ishte: (1.6 x 3) + (4.3 x 3) + (4.8 x 3) + (0.9 x 3) + (0.1 x 3) = 35.1 cm.
Pra dikur normalisht në Korçë, nuk shkonte dimri, pa hedhur një shtresë mesatare të dëborës rreth 35cm.
Le të shikojmë tani të dhënat statistikore të numrit mesatar të ditëve me shtresë dëbore.
Muajt |
Korç. |
Pogrd. |
Esek. |
Voskoj. |
Nëntor |
0.7 |
0.05 |
1.1 |
1.4 |
Dhjetor |
6.3 |
3.1 |
4.8 |
11.5 |
Janar |
12.2 |
5.6 |
9.5 |
19.6 |
Shkurt |
11.4 |
5.8 |
9.1 |
24.2 |
Mars |
3.8 |
1.7 |
3.5 |
12.7 |
Prill |
8.3 |
- |
0.5 |
1.9 |
Mstrj. |
34.8 |
16.2 |
28.5 |
71.3 |
Duke u nisur nga të dhënat e mësipërme, në formë të përgjithshme, konstatojmë se dikur në trevën tonë, ndiqej shumë a pak ky rregull natyror për sa i përket numrit të ditëve me shtresë dëbore: në Korçë dhe në Ersekë kishim dyfishin e ditëve me shtresë dëbore, kundrejt ditëve të tilla në Pogradec, ndërsa në Voskopojë kishim dyfishin e ditëve me shtresë dëbore kundrejt Korçës dhe Ersekës dhe katër herë më shumë sesa kundrejt Pogradecit.
Së fundi, më poshtë po japim mesataren shumëvjeçare të lartësisë maksimale të shtresës së dëborës, shprehur në cm. (Shënim: Kjo e dhënë është për rastet pa erë dhe jo kumulative, pra jo “dëborë mbi dëborë“.)
Muajt |
Korç. |
Pogrd. |
Esek. |
Voskj. |
Nënt. |
22 |
- |
8 |
10 |
Dhjt. |
18 |
4 |
26 |
43 |
Jan. |
46 |
6 |
35 |
79 |
Shkrt. |
47 |
20 |
29 |
72 |
Mars |
29 |
3 |
28 |
66 |
Prill |
19 |
- |
10 |
46 |
Nga të dhënat e mësipërme del se mesatarisht shtresa maksimale e dëborës në Korçë, arrihej në muajt janar, shkurt dhe ishte rreth gjysëm metri dëborë, ndërkohë që po në këto muaj, në Voskopojë, shtresa maksimale e dëborës arrinte thuajse tre çerk metri.
Më poshtë, jepet një foto nga dimri i këtij viti në Korçë.
Share |
Copyright © 2011 Ilia V. Ballauri
All Rights Reserved.