Rreth 90 vjet më parë, në qytetin tonë shohim se rekomandoheshin elementë mjaft interesantë të higjenës qytetare, si dhe kërkesa me vlerë, sidomos lidhur me mënyrën e jetesës dhe ambjentet e banimit. Më poshtë jepet një copëzë e tillë e botuar në kalendarin e vitit 1924.
(Shënim: Me qënë se në tekstin origjinal gjuha shqipe përmban mjaft arkaizma, në të është ndërhyrë lehtë me qëllim që përmbajtja të kuptohet sa më mirë)
“… Trualli dhe shtëpia ku banon njeriu duhet të jenë të thata. Kuptohet se ato dhe do të lagen, po kurdoherë duhet të jenë regulluar me atë mënyrë që të kullojnë, ujërat dhe viset [vëndet] të jenë të thata, sepse viset e njoma shkatojnë sëmundjet dhe ata që rrojnë atje do të vuajnë. Vuajnë veçanërisht ata që i bëjnë shtëpitë nën nivelin e sipërfaqes ose në nivel me të. Që të ketë shëndet njeriu duhet të banojë më lartër se faq’ e dheut dhe të marë dritë dhe shtëpia të ajroset nga poshtë, me qëllim që trualli të jetë kurdoherë i thatë, ose do bërë ndonjë kanal për të kulluarë ujërat. Gjith kështu duhet të jenë dhomat e sipërme dyke patur mjaft hapësirë rotull për jashta që të ketë erë [ajër] shumë dhe të paqtë [pastër] për shëndetin, se era është i pari yshqim i njeriut që pa atë nuk mund të rojmë as një minutë. Të kenë dritë të mjaftë se shkëndia [rrezja, ndriçimi] e djellit ngorth tërë mikrobet e liga dhe jep gjallësi e shëndet në njerëzinë, pa atë dheu nuk do të kish as bimëra as gjë të gjalla, po do ish shkretëtirë.
Dritaret duhen hapur sa të jetë e mundur më shumë, për të paquar era [ajri] e dhomave dhe është e mira që dhe natën me dritare hapur të flenë njerëzia. Do rojtur vetëm që dritaret e hapura të mos jenë kundrejt njëra tjatrës, ose kundrejt derës, se era bën kurent (rjedhje) në atë drejtim dhe po të rinë njerëzia atje mund të pësojnë [do ti dëmtojë], më tej ose më këtej nuk ka gjë. Me qënë se më të shumëtit e shqipëtarëve janë mësuar të flenë me dritare mbyllur, e mira është që për së pari herë, të hapet pak një dritare dhe më pas të hapen fare. Në dimër dhe kur bie shi e dëborë munt të mbyllen se dimëri e paqon erën më shumë se vera.
Në mëngjes duhen të hapen gjithë dritaret që të ndërohet era [ajri] e dhomave, më të paqtë dhe sa të jet’e mundur duhet të kemi kur do herë erë të paqtë për të patur shëndet. Në kohë sëmundje duhet paquar era më shumë se kurdoherë, se atje sëmundja madhohet dhe shtohet…”
Lexoni gjithashtu / More Articles :
» KE1/29 - Loja me fugë
Fuga ishte një lodër e fëmijëve, që u zhduk aty rreth viteve ’70. Ka mundësi që emri fugë vjen prej latinishtes, që do të thotë ikën, lëviz, [me rrotullim]. Ajo ishte një objekt prej druri në formë konike, që në majë të konit, i ngulej një majë perone dhe që vihej në rrotullim prej një kordhoni. Në vartësi të...
» KE9/10 - Loja me bizë
Biza ose fëndyelli është një mjet, a vegël, e përdorur kryesisht prej këpucarëve për hapjen e vrimave në lëkurë, në shollë ose në gomë, për qepjen pra, të këpucëve.Etimologjinë e fjalës bizë, nuk e dimë. Në disa vënde të Ballkanit biza quhej ndryshe.Dikur, me bizë luanin fëmijët, madje vetëm djemtë, bile edhe...
» KE3/33 - Mbi ashikët
Ashikët, janë një lloj koske që nxirren prej kafshësh si, dhënj, dhi, gjedh, etj, kur këto theren. Ashiku pra kjo koskë, në anatomi quhet sipas grq. vjt. astragal ose sipas latn. talus, dhe ndodhet në tarsusin e këmbës. Me të, tek ne, dikur loznin fëmijët, një sërë lojërash të ndryshme. Ashikët si lojë në Korçë janë...
» KE1/48 - Piavicat
(Latn. Hirudo medicinalis), janë shushunja që pijnë gjakun (hematophagous). Nga ana zoologjike, janë krimba annelide (unazore), hermaphrodite (dyseksore), me 34 segmente.Piavicat që pijnë gjakun kapen pas prehës së tyre dhe me gojën si venduzë që përbëhet prej gjashtë segmenteve, kryejnë thithjen e gjakut. Studimet tregojnë se,...
» KE1/31 - Bliri
Bliri (Latn. Tilia cordata L.) është drupyjori karakteristik i bulevardeve të Korçës, të cilat janë zbukuruar me këtë specie, aty nga vitet ’60. Para këtyre viteve bulevardet kishin në të dy anët në shumicën e rasteve akacie, ose si quhen në gjuhën e popullit, ‘rogovecka’. Bliri i bulevardeve të Korçës në vartësi të...
| Share |