Sipas Sokratit (tek dialoget e tij që jepen në veprat e Ksenofontit) mbreti Kir, i cili pranohej prej studiuesve të lashtësisë si një mbret i veçantë, shëmbëllor, ka pas qënë edhe një kopshtar i madh.
Kiri (ose Cyrus), i biri i Darit të II-të (për të cilin nuk dihet data e saktë e lindjes por, dihet se vdiq më 401 para Kr.) në vitin 408, u caktua administrator i Lidisë, i Frigjisë dhe i Kapadokisë. Ai krijoi aleancë me Spartën dhe pas vdekjes së të jatit, i mbështetur prej të ëmës, luftoi për të marrë fronin e Persisë të cilën e pat uzurpuar pa të drejtë i vëllai i vet Artakserksi, që nuk ish djalë i ligjshëm. Në këtë përpjekje, ai pati shpresë të madhe tek ndihma e Spartës dhe veçanërisht tek gjenerali i saj,
Read more...
Dikur në Korçë kam dëgjuar një të vërtetë, sesi shumë kohë më parë, një i varfër, i pa ngrënë, tek endej rrugëve, veç të tjerash edhe prej erës së marrë i rrahur dhe i munduar, të ketë thënë:
“Fry moj erë fry! Shpirtin e një fukaraj do të marrësh!”
Thuhet gjithashtu se në anën tjetër të qytetit tonë, një i kamur, i ngrënë dhe i pirë mirë, tek doli prej shtëpie dhe gjoksin e tij e përfshiu e njëjta erë, bërtiti me krenari:
” Fry moj erë fry, në gjoksin e luanit!”
Duket pra se edhe era bëkërka dallime!!!
Dhe duket se kjo gjë pat qënë njohur edhe qindra vjet më parë edhe prej filozofisë së lashtë kineze, le ta dëgjojmë.
Mbreti Hsiang i krahinës Chu, ishte duke u çlodhur në pallat, tek Taraca e Orkideve. Shoqërohej prej oborrtarëve të vet Sung Yu dhe Ching Cha dhe kur ja, befas një puhi e fortë ere, erdhi me rrëmbim. Mbreti duke hapur jakën e rrobës që të rrihej prej saj, tha:
“Sa gjë e kënaqshme! Erë e këndëshme! Si unë ashtu dhe populli im, mund që ta shijojmë këtë, apo jo?”
Ndërkaq Sung Yu i thotë mbretit:
“Kjo erë është vetëm për ty Madhëri. Si ka mundësi që një të tillë erë, ta shijojnë edhe njerëzit e zakonshëm?”
“Era” tha mbreti, “është frymëmarrja e qiejve dhe e tokës. Ajo shpaloset dhe mbërrin në çdo cep. Era nuk bën dallim, nuk zgjedh njerëz të lartë dhe njerëz të ulët, ata që janë sipër dhe ata që janë poshtë, fisnikët, të ngopurit mes kënaqësive dhe të poshtëruarit, ajo prek dhe zë gjithkënd. Ç’kërkon ti të thuash, se kjo erë më përket vetëm mua?”
Read more...
Një lule që bie, e njofton kopshtarin se tashmë, ajo ka lidhur frut. - J.W. Gëte
Ah!
- Sikur më ka marrë trajtë më të mbushur, më të zbukuruar, gusha, -
më tha një ditë e dashura ime, e befasuar, teksa e putha.
- Vogëlushe, e mira ime! – i thashë duke i kujtuar,
dora e Venusit të ka lulëzuar,
duke të njoftuar,
se ah!
Trupi yt i njomë, i bukur, do të ketë ndryshime,
shpejt figura jote e himtë, gjinjtë delikate, do të mbushen, gjith' trajta e lakime,
dhe, fustani yt i ri që bleve dje,
dhe ai, do të më thuash, - më nuk më nxe. –
Po rri e qetë,
një lule që bie kopshtarin e njofton,
se në vjeshtë,
do të piqet një frut, gjith' tul e lëng që përskuqon.
Shqipëroi: Ilia V. Ballauri
Shënim: Shumë nga shkrimet e Gëtes, si Fausti, Elegjitë Romane dhe Epigramat veneciane, përfishen prej pasionit erotik. Gëtja gjithmonë kish mendimin se, ky pasion, është ndër më të bukurit dhe më të fortët, për tu trajtuar dhe për tu përshkruar prej artistëve. Tek poezia e mësipërme, Gëtja thur vargje, në mënyrën më të përsosur, për atë konstatim të lashtë që sipas të cilit, mbushja dhe zbukurimi i gushës së një vajze, lidhet me humbjen e virgjërisë së saj, gjë që është kënduar edhe prej poetit të madh romak Katulit, dhe që sot, pranohet edhe prej endokrinologjisë. Për Gëten kjo poezi, lidhet me mbetejen me barrë të Kristianas (gruas së vet) dhe me lindjen e të birit Augustit.
Johann Wolfgang von Goethe (1749 – 1832) konsiderohet si gjeniu i mendimit intelektual modern gjerman. Ai ishte shkrimtar (shkruajti: poezi, prozë dhe dramë), filozof, fizikant, biolog, erudit, etj, ku rrallë dhe, si dikur në botën e lashtë tek ai gërshetoheshin dijet e thella të letrave, me ato të shkencës.
Duke lënë mënjanë botën e tij të shkrimeve letrare e cila është tepër e njohur për këdo, bota e tij shkencore ishte gjithashtu e pasur, e thellë dhe enciklopedike. Kështu akoma edhe sot, studimet e tij botanike që lidhen me morfologjinë (metamorfozat) e bimëve, trajtohen si tepër interesante, të mprehta dhe të veçanta. E njëjta gjë duhet thënë për teorinë e ngjyrave. Ai krijoi barometrin Gëte të bazuar tek parimi i Toriçelit, madje sipas Hegelit, ai interesohej së tepërmi për fenomenet e meteorologjisë. Gëtja merrej me petrografinë, gjeologjinë dhe në kohën e vet kish koleksionin më të madh në Evropë, me copa gurësh mineralë (rreth 18 mijë të tillë). Në këtë kuadër për Gëten nuk mbeti jashtë interesit edhe gjenetika e njeriut.
Një poezi të tij lidhur, me trashëgiminë e tipareve që ai zotëronte prej prindërve të vet dhe e cila sot botohet, e botohet në vazhdim në tekstet e biologjisë të viteve të larta të liceut në Austri, e kam sjellë këtu të titulluar:
Tiparet që prej prindërve, përftova ...
Prej babait shtatin, pamjen, trashëgova,
mënyrat e tij në jetë, kthjelltësinë, krenarinë,
dhe u mbrujtën këto me shpirtin e ëmbël që prej nënës fitova,
së bashku me dëshirën e saj, për të treguar historinë, poezinë.
Read more...
Vargje nga: Yehuda Halevi (1074 – 1141), njëri prej poetëve më të mëdhenj të këtij populli, i lindur në Toledo.
Lotët e mi
Ofra, i lan dhe i shpëlan teshat e saj,
tek ujët e lotëve të mi dhe pastaj,
që të thahen ato i nder,
tek dielli që bukuria e saj nxjerr.
Jo! Nuk ka nevojë ajo për lumë, a krua,
ka sytë e mi, më ka mua,
dhe me bukurinë e vet,
asaj s’ka ç’i duhet dielli dhe rrezet që ai qet.
Read more...
Saadiu (1184 – 1283) nga Shirazi i Persisë, konsiderohet si një nga poetët moralë më të mëdhenj, jo vetëm të mesjetës anatolike por, për të gjitha kohërat.
Në vargjet e mëposhtme, ai na kujton se njeriu ka fort nevojë, që të ushqejë edhe shpirtin.
Dhe në qoftë se me kamjen nuk ke lidhje, je rrjepacak,
Dhe, me zor dy copa bukë ke, për të ngopur të shkretin bark,
Shite një!
Dhe pastaj, me ato pak pare që do të fitosh,
Bli një zymbyl që shpirtin ta ushqesh, ta ngrosh!
Shqipëruar prej anglishtes,
Ilia V. Ballauri.
Mbreti i Egjiptit e adhuronte së tepërmi Thalin, njërin prej të shtatë njerëzve më të ditur të lashtësisë, për arsye se ai përdori një mënyrë të mënçur dhe të thjeshtë për matjen e lartësisë së piramidave.
Duke mos përdorur asnjë lloj mekanizmi (aparati), pa mundim dhe fare lehtë, Thali vendosi në fund të hijes së piramidës një shkop.
Rrezet e diellit që binin mbi shkopin dhe mbi piramidën, skiconin dy trekëndësha. Thali tregoi se raporti ndërmjet hijes së shkopit dhe asaj të piramidës është i njëjtë me atë mes lartësisë së tij dha asaj të piramidës. *
Plutarku,
tek, Efta sofon symposio.
Përkth. Ilia V. Ballauri
* Sipas Diogjen Laertit, Thali mati lartësinë e piramidave me hijen e tij, duke matur këtë të fundit në çastin kur kjo kish gjatësinë e trupit të vet. Përsëri, raporti ndërmjet hijes së tij dhe hijes së piramidës, është i njëjtë me atë të lartësisë së trupit të tij dhe lartësisë së piramidës.
Sipas Plutarkut, në trapezën e shtruar prej Periandrit në Leheo, për Të Shtatë më të diturit e botës, ka ndodhur edhe kjo.
“Ndërkohë që ne, (Thali dhe Dhiokliu, ky i fundit është treguesi i ngjarjes, një i ditur gjithashtu edhe ky si Thali) i ishim afruar sallës së burrave, takuam në hyrje Aleksidhimon nga Milito.
Ky ishte biri i tiranit Thrasimvulo. Dilte prej salle i tronditur dhe nga inati fliste me vete por ne, nuk kuptonim asgjë nga ato që ai murmuriste.
Menjëherë sa pa Thalin sikur u qetësua disi, e përshëndeti dhe i tha:
“Fyerje! Të më sillet mua kështu Periandri!
Më ftoi, nuk më la që të nisesha me anije, ku madje edhe kisha hipur për udhëtim, mu lut pra të vija në gostinë e shtruar këtu dhe pastaj, kur erdha më vuri të ulem në një vend poshtërues, duke vënë disa Eolë dhe disa të tjerë prej ishujve, në vende më të nderuara sesa mua, të birin e Thrasimvulos.
Duket qartë se nëpërmjet personit tim, kërkon të fyejë Thrasimvulon.”
Pra me sa duket, – i tha Thali, – ti mendon, ashtu si mendojnë Egjiptianët për yjet, se kur ngrihen ose ulen (perëndojnë) gjatë përshkimit të trajektores së tyre, bëhen më të mirë ose më të keq, ashtu edhe ti ke frikë se mos, venitja e ndriçimit ose ulja e pesonalitetit tënd, varet nga vendi?
Read more...
Pushtetari ka për detyrë t’i justifikojë privilegjet, përpara popullit të vet, me vepra.
Në vitin e dhjetë të luftës së Trojës, pas betejash të pafundme për rrëzimin e mureve të famshme të qytetit më madhështor të botës së asaj kohe, të ngujuarit dhe rrethuesit, Trojanët dhe Akejtë, të dy palët tashmë të lodhur, të mbaruar, të raskapitur sa s’ka, bënin përpjekjet e fundit. Kështu, herë Akejtë u turreshin mureve të larta për t’i rrëzuar ato dhe herë Trojanët duke dalë prej tyre, vërsuleshin mbi gardhet që mbronin anijet e ankoruara të armikut për t’i djegur ato. Në një betëjë të tillë kur Trojanët kundërsulmojnë me shpirt në dhëmbë për të djegur anijet dhe për të hedhur Akejtë në det, Sarpedoni princi i Likëve që luftonte në krah të Trojanëve, i kujton dertyrën që kanë prijësat ndaj popullit të vet Glaukos, princit tjetër të Likisë. (Homeri, Iliada : Rapsodia e 12-të, vargj. origjinale 290 – 328). Le ta dëgjojmë.
……………………………………………………………………….
Deri në një farë kohe, dukej se, Trojanët me në krye Hektorin trim,
nuk do të mundnin dot,
dyert e mureve t’i hapnin,
për të hyrë brenda pastaj, drejt anijeve me rrëmbim.
As llozin e madh me të cilin, dyert i mbyllnin, i siguronin,
nuk do të mundnin dot, as atë ta shkatërronin,
sikur,
Zeusi të mos kish erethisur, a nxitur të birin, Sarpedonin,
kundër Akejve që të rrethuar qëndronin,
Sarpedonin, i cili ngjiste me një luan të uritur,
që buajve qimendritur u sulet për t’i shqyer, çarvalitur.
E pra,
ky rrëmbeu mburojën dhe me të përpara, sulmoi pa u tundur,
mburojë kjo rrethore, metalike e bukur,
e farkëtuar më së miri prej farkëtari të zotë,
veshur brenda dendur, me lëkurë të trashë buajsh të fortë,
fiksuar gjithë mjeshtëri,
me shufra e gozhdë të arta, në periferi.
Ky me këtë përpara dhe me dy ushta në dorë, duke i tundur, vërtitur,
u nis për mësymje si një luan a bishë, që malit është rritur,
që për një kohë të gjatë,ësht' pa ngrënë, mish s’ka vënë në gojë
dhe prej urije, i shtyhet shpirti e zemra të sulmojë,
stanin e rrethuar me gardhe gjithandej,
për tu hedhur mbi tufat me dhi e dhenj,
që edhe sikur të gjejë aty, barinjtë tek ruajnë bagëtinë,
me qenër, ushta dhe kraba, nuk e prish terezinë.
Nuk ka ndërmend të largohet prej andej,
pa sulmuar një herë mbi dhi e dhenj,
dhe i papërmbajtur, ose do të hidhet diç’ të zhvatë, të rrëmbejë,
ose, do të shtrihet prej ushtës që një dorë e fortë, në vend do ta lerë.
Kështu pra, zemra e vet gjithë guxim,
e shtyu Sarpedonin për sulmim,
muret t’i rrëzojë,
bedenat t’i shkatërrojë.
Read more...
Dashuria nuk lindën papritur, nuk lindën menjëherë, siç ndodh me inatin dhe as nuk shkon shpejt, pa ç’ka se për të thonë se ka krahë.
Ajo ndizet butësisht dhe pastaj nëpërmjet aftësisë shkrirëse që ka, hapën rrugën e vet të depërtimit, thellë e më thellë. Kur arrin që përfshin gjithë shpirtin ajo qëndron kështu, madje tek disa nuk qetësohet edhe kur ata mplaken e u zbardhen flokët. Qëndron si në çastet e veta fillestare, ende e freskët, e fortë, tronditëse.
Por edhe kur me kalimin e kohës ajo zbehet e venitet, dhe kjo, ose sepse atë e marrin me vete vitet dhe e largojnë, ose për shkak të një sërë arsyeve të tjera, përsëri ajo nuk shkulet përfundimisht dhe e gjitha prej shpirtit, por le tek ky mbetje të prushta dhe gjurmë të ngrohta që digjen e digjen në vetvete, njësoj siç ndodh me atë vënd ku pak më parë ka rënë shkrepëtima e tashmë është larguar.
Read more...
Në këtë botë,
ajo ç'ka vyshket dhe,
së jashtmi, shenja vyshkjeje nuk jep,
është zemra,
zemra e njeriut.
*
Dikur, një murg pyeti:
“Ku banon mendimi?”
Mësuesi i vet, iu përgjegj atij:
“Mendimi banon, atje ku nuk ka banesë”
“Ç’kupton me, - atje ku nuk ka banesë?- ”
“Përderisa mendimi nuk banon diku, themi se banon atje ku nuk ka banesë.”
*
Rrugë e mesme,
është ajo që nuk ka mes,
dhe që nuk ka gjithashtu edhe dy skaje, apo dy anë.
Kur bota reale të bezdis, kjo është njëri skaj, njëra anë.
Kur je vetë i shqetësuar, kjo është skai tjetër, ana tjetër.
E pra, kur nuk ekziston asnjëra anë as tjetra, atëhere nuk ekziston as mesi.
Kjo pra është rruga e mesme.
Read more...
… Shkolla duhet të jetë kudo, në çdo qytet, në çdo fshat, ambienti më i bukur, më i këndshëm dhe më i dashur për fëmijët, madje ajo duhet të jetë aq e bukur, e mirë dhe e dëshirueshme prej tyre sa, kur të ndëshkohen fëmijët e padisiplinuar, ndëshkimi për ta të jetë, ndalimi apo privimi prej saj, d.m. th. ditën tjetër, fëmijët e padisiplinuar, të mos lejohen të hyjnë në shkollë …
* * *
… Në qoftë se tek hani drekë diku, ju ndodh që të takoni një njeri që, gjithë jetën e vet ka punuar për të edukuar vetveten, - diçka e rrallë kjo për kohët tona, por pavarësisht, them sikur rastësisht të takoni një të tillë njeri, - do të shihnit se në fund, do të largoheshit prej tavolinës më të pasur dhe gjithashtu të ndërgjegjshëm se një ideal i lartë ju ka kapur për një çast, madje dhe iu ka shenjtëruar edhe ditët tuaja. Por, oh i dashur, po qe se do të kini pranë dikë që gjithë jetën e vet ka punuar për të edukuar të tjerët, atëhere do të shihni se ç’ndodh! Do të shihni se sa gjë e lodhëshme që është gjatë diskutimit, mos përputhja apo ndarja, mes opinioneve, tuaja.
(Prkth: Ilia V. Ballauri)
Për një çast, gjatë luftës së gjatë dhe të lodhshme të Trojës, turma e Akejve e grumbulluar, para mureve të pamposhtur të qytetit, në një gjëndje dëshpërimi dhe të pashpresë, kërkonte të kthehej në atdhe, duke hequr kështu dorë njëherë e mirë, prej qëllimit të dyfishtë, d.m.th. prej rimarrjes së Elenës së bukur të rrëmbyer prej Trojanëve dhe pushtimit të qytetit më të famshëm mbi dhe.
E pra, në një çast të tillë, Odisea me zgjuarsinë dhe elokuencën e vet, përmbys gjithë situatën.
Sikur Akejtë të ishin kthyer në atdhe dhe Troja të mbijetonte, ndoshta sot, gjithë bota mund të ishte krejt ndryshe !!!
Fjala e Odisesë.
Parabola e gjarpërit dhe
e të nëntë harabelave.
.............................................................. Kështu pra u veprua, në takimin mes ushtarëve, dhe pastaj Odisea prijës, i nderuar, i parë mes të parëve. u bë gati të flasë, një fjalim të zjarrtë. Me skeptrin në dorë Athinaja hyjni, pranë i qëndronte, e transformuar si kasnec, që heshtjen vendoste, kërkonte ajo që ushtarët të pushonin, të bëhej qetësi, me qëllim që fjalët e Odisesë, t’i dëgjonte mirë çdo njeri:
“O mbret, i biri i Atreas! - Thirri Odisea . Duket, se ushtarët që nga pas, po i heq, kanë vendosur, që në turp të të zhytin, si mos më keq, të të bëjnë objekt, për përfolje, për tallje ngado, të pafytyrë nëpër botë, nëpër mbretër kudo.Duket se harruan besën, fjalën që ata dhanë, aty në sheshin e Argosit, para se të niseshim kur thanë, se nuk do të ktheheshin, prapa në atdhe, pa shtënë në dorë Trojën, me muret gjer në re.Dëgjoi tani pra, si njëri tjetrit i ankohen, dëgjoi si përpiqen të ikin, në atdhe të largohen, shih pra si bëjnë, si fëmijë lotojnë, si gratë e veja, që për burrat vajtojnë.
Vërtet!
Kush nga ne, nuk e di,
se nuk është aspak, për t’u dyshuar, se mundimi tonë këtu, le për të dëshiruar, se nuk mjafton, ç'ka arritëm,
dhe kjo gjë edhe zemrën e lëndon, madje, ndokë edhe e dekurajon.Dihet se edhe detari, që me varkën e vet të fortë, kur vjen dimri, dhe në det, mbyllet, larg nga kjo botë, mes detit të fryrë, plot tallaze, edhe ai aty mërzitet, dhe rri e mendon, ëndërron, të takojë gruan s’i pritet. Sikur edhe për një muaj, larg saj të qëndrojë, rëndohet, i duket, sikur është e kotë që të rrojë.Vërtet dhe ne, që mbetëm këtu, nëntë vite të mëdha, jemi mërzitur, pikëlluar dhe hidhëruar, sa s’ka.Këtu në anijet me vela, presim dhe rëndohemi, kuptohet se njerëz jemi, normale është të ankohemi.Por besoj,
se është pa vend dhe plot turpësi,që të dergjesh, kaq shumë, në pritmëni, dhe pastaj, të kthehesh me duar bosh, si budallaj.
Read more...
... E pra, gjeometria dhe arithmetika, si dhe dijet e tjera teorike dhe shkencore merren me disa gjëra (objekte studimi), ndërsa filozofia trajton të gjitha llojet e objekteve, mbasi filozofia lidhet me të gjitha objektet, në të njëjtën mënyrë si lidhet të pamit, me të gjitha pamjet dhe të dëgjuarit, me të gjitha dëgjimet. Nga të gjitha ato ç’ka ndodhin tek objektet e ndryshme, disa ndodhin në mënyrë të pashmangshme tek të gjitha objektet, disa në shumicën e tyre, dhe disa të tjera në mënyrë të veçantë tek to.
Karakteristika e filozofisë është të njohë dhe të analizojë, gjithçka që ndodh në mënyrë të pashmangshme tek të gjitha objektet, detyrë e shkencave të natyrës është të sqarojë ato ç’ka ndodhin tek shumica e objekteve, dhe ajo e secilës shkence pastaj, është të njohë dhe të analizojë, ato ç’ka ndodhin në mënyrë të veçantë në secilin prej objekteve.
Për këtë arsye, filozofia zbulon parimet e të gjitha objekteve, shkencat e natyrës zbulojnë ato të objekteve që ndodhen në natyrë, gjeometria, arithmetika dhe muzika, zbulojnë parimet e sasisë dhe të harmonisë.
Ai pra, që mund t'i analizojë dhe t'i zbërthejë, të gjitha llojet e objekteve, nën një dhe vetëm një parim dhe, që përsëri mbi bazën e këtij parimi, mund ti sintetizojë dhe ti sinharmonizojë ato, ai mua më diket se është shumë i ditur dhe i pagabushëm dhe për më tepër akoma them se ai ka gjetur kështu, një pozicion nga ku mund të shohë edhe Krijuesin dhe gjithë ç’gjenden të vendosura dhe të bashkërenduara në rregullsinë e Krijuesit....
Shënim: Në pamje jepet, Pitagora, fragment nga vepra e Rafaelit, Shkolla e Athinës - Scuola di Atene, 1509 - 11. Afresku në fjalë, konsiderohet si një nga kryeveprat e tij dhe ndodhet tek pallati Apostolik i Vatikanit.
Shqipr: Ilia V. Ballauri
Stobeu, Peri Aretis, 121.
Prej parash të paligjshme (të pista), ata nuk mund të mbledhin dot taksa.
Këtë pat deklaruar dikur, Al (Alfonsio) Capone (1899 – 1947), i njohur edhe me nofkën “Skarface”, gangster me origjinë italiane, i periudhës mes dy luftërave, që rrugën e vet e nisi qysh në moshën 19 vjet duke vrarë dhe duke u bashkuar pastaj me bandat e Johnny Torrio në Çikago. Tek këto, ai mori fillimisht pjesë si vrasës i specializuar dhe pas plagosjes së rëndë të Torrios, Capone u bë bossi i mafjes së Çikagos. Suksesin dhe kulmin e vet ai e arriti në Kohën e Ndalimit (Prohibition era, 1920 - 1933), në Amerikë, me ligj të prodhimit, shitjes dhe transportimit, të pijeve alkoolike.
Read more...
Një shëmbull i qartë i trashëgimisë gjenetike të aftësive muzikore, vërehet në familjen e kompozitorit Johan Sebastian Bach. Studimi i pemës gjenealogjike të tij, tregon se për një sërë brezash, aty konstatohen 57 muzikantë të talentuar, nga të cilët 20 prej tyre, janë të shquar. Një lidhje e lartë e trashëgimisë gjenetike me aftësitë muzikore, gjendet edhe tek familjet e Mozart-it dhe të Weber-it, madje edhe tek, familjet e Bethoven-it, Brahms-it, Schubert-it, Wagner-it, List-it. Gjithashtu, aftësitë në pikturë, konstatohen veçanërisht tek familja Ticiani, ku gjenden 9 piktorë të shquar, po ashtu edhe tek familjet e Rafael-it, e Durer-it dhe Moritz-it. Për më tepër, familja e njohur, Bernulli (njohur për ligjin e dinamikës së lëngjeve të quajtur ligji Bernulli, apo për ligjin e numurave të mëdhenj, Bernulli, etj.) shquhet për trashëgimi të aftësive në matematikë.
Këtu paraqitet një fragment nga gjenealogjia e e familjes së Johan Sebastian Bach.
Me ngjyrë të zezë, paraqiten indivdët me aftësi për muzikë dhe me ngjyrë të zezë, rrethuar me një rreth, paraqiten individët që shuhen në muzikë. J S. Bach, paraqitet me rreth të madh.
Nxjerrë prej: O. Schmeil
Der Mensch, fq.136
Heidelberg
1962
Përktheu: I. V. B.
... Vazhdimisht është vënë në dukje se, sa më tepër në një vend dobësohen virtytet, pra dhe e vërteta, aq më tepër aty, zhvillohen cilësitë sipërfaqësore. Duket se e njëjta gjë ndodh edhe me letrat (pra me shkrimet), mbasi shohim se edhe në epokën tonë, sa më tepër ka tendencë të zhduket jo vetëm forca por dhe të përmendurit e virtyteve nëpër shkrime të ndryshme, aq më tepër përmirësohet cilësia e shtypjes së librave. Në të shkuarën asnjë libër i klasikëve, nuk u shtyp me elegancën që shtypen sot revistat dhe shkrimet e tjera të thashethemeve politike, të cilat prodhohen për të jetuar vetëm një ditë. Ndërkaq për artin e të shkruajturit, për letrat, nuk flitet asgjë dhe rrallë i dëgjojmë madje edhe emrin, kësaj mjeshtërie.
Besoj se çdo njeri i ndershëm dhe i respektuar, kur hap dhe lexon një libër të kohës së sotme, ndjen një keqardhje dhe trishtim, për gjithë atë letër luksoze dhe për ato gërma aq të bukura që janë përdorur për të riprodhuar, në pjesën më të madhe, fjalë që të kallin neverinë dhe mendime aq të pavlefshme.
Giacomo Leopardi
Pensieri
copëza nr. LIX
Shqipëroi:
Ilia V. Ballauri
Koha është mjeku më i madh, i shërimit prej dhimbjes dhe trishtimit por, koha është edhe mjeku më i madh i shërimit prej përgojosjeve dhe thashethemeve. Në qoftë se bota na përgojos për diçka, lidhur me mënyrat dhe veprimet tona, mirë a keq, ne nuk na mbetet gjë tjetër, veçse të këmbëngulim tek tona.
Pas pak kohe kur kjo çështje të jetë vjetëruar atëhere, edhe përgojosësit do ta braktisin atë, duke vrapuar në kërkim të materialit të ri. Dhe, sa më të vendosur dhe sypatrembur të vazhdojmë tek tona duke përbuzur përgojosjet dhe thashethemet e të tjerëve, aq më shpejt ajo që dënohej apo përgojosej do të rishikohet si logjike dhe e rregullt, mbasi njerëzit gjithmonë besojnë se ai që ngul këmbë ka të drejtë, ndaj dhe do të rishikojnë kështu pikpamjen e tyre dhe do të na japin të drejtë.
Kështu pra ndodh. Njerëzit e dobët jetojnë sipas dëshirës së botës ndësa, të fortët sipas dëshirës së tyre.
G. Leopardi
Pensieri,
copëza, nr. XLV
Shqipëroi, Ilia V. Ballauri.
Shitësi: Ajde revista, almanakë të rinj, kalendarë, ju nevojiten zotërinj, blini almanakë! Kalimtari: Ke kalendarë për Vitin e Ri? Sh. Sigurisht zotni. K. Besoni se do të jetë i mbarë, ky Vit i Ri? Sh. Oh, i nderuar zotni, po, me siguri. K. Si ky vit që shkoi? Sh. Më tepër, shumë më i mbarë. K. Si një vit më parë? Sh. Më tepër, më tepër, do të jetë më i lumtur. K. Si parvjet? S'do t'iu pëlqente juve që ky vit i ri të ishte si një nga këta vitet e fundit? Sh. Jo zotni, nuk do të më pëlqente. K. Sa vite kenë kaluar që atëhere kur ju filluat të shisni kalendarë. Sh. Duhet të bëhen nja njëzet vjet, zotni i nderuar. K. Cilit vit prej këtyre njëzet vjetëve, do të dëshironit t'i ngjiste ky vit i ri? Sh. Si t'iu them? Nuk e di. K. Nuk iu kujtohet ndonjë vit si më i veçantë, që të kesh qënë si më i lumtur? Sh. Si t'iu them? Ç'është e vërteta jo, zotni i nderuar. K. E megjithatë, jeta është një gjë e bukur, apo jo? Sh. Kjo dihet. K. A do të deshit t'i rijetonit edhe një herë këto njëzet vjet ose më mirë gjithë kohën e shkuar që nga ky çast e deri në momentin kur u lindët? Sh. Eh zotëri, këto janë punëra të perëndisë. K. Më thuaj, a do të deshe të rijetoje edhe një herë, jetën që ke bërë deri tani pra këtë jetë, as më tepër as më pak, me gjithë të mirat dhe të këqiat që ke kaluar? Sh. Jo, këtë nuk do ta desha.
Read more...
Në lashtësi, në kuadrin e ndërprerjes së luftës mes mbretërisë së Egjiptit dhe mbretërisë së Etiopisë, pas ezaurimit të përdorimit të të gjitha llojeve të mjeteve dhe, pas vendosjes së paktit se do të fitonte ajo mbretëri, mbreti i të cilit do të mundte me zgjuarsi, mbretin e mbretërisë tjetër, nisi pra dyluftimi mendor, nëpërmjet goditjes me probleme logjike, që i bënte njëri mbret, mbretit tjetër. Mbreti që do të mbetej, pra që nuk do të mund t’i përgjigjej, problemit që i drejtonte mbreti tjetër, ose që do t’i jepte këtij përgjigje të gabuar, do të humbte luftën dhe, mbretëria e tij do të humbte tokat për të cilat kish shpërthyer grindja.
E pra, në këtë betejë, mbreti i Etiopisë i dërgoi një problem mbretit Amas të Egjiptit. Ky i fundit, i zënë ngushtë, kërkoi ndihmë për zgjidhje duke e dërguar atë tek mbreti Periandër i Korinthit me qëllim që ky, me ndihmën e të shtatë njerëzve më të zgjuar në botë, ta ndihmonte për të dhënë një përgjigje. Sipas Plutarkut, ndihmesën në zgjidhjen e problemit në fjalë, e dha Vianda njëri pra prej të shtatë burrave më të ditur në botën e asaj kohe. Le të citojmë tani vetë Pluarkun:
Zgjidhja prej Viandës (njërit prej të shatë njerëzve më të ditur të botës) e një problemi logjik të ngritur prej mbretit të Etiopisë për mbretin e Egjiptit, si mjeti i fundit për ndalimin e luftës mes këtyre dy popujve.
"Mbreti Amasis i Egjiptit i dërgoi Viandës, [njërit prej shtatë njerëzve më të ditur të botës së lashtë] një problem logjik, të ngritur prej mbretit të Etiopisë, për të zgjidhur. Le ta dëgjojmë:
Mbreti i Etiopisë haet me mua se, kush është më i ditur, ai apo unë. Ndonëse është mundur në të gjitha matjet, tani po bën një përpjekje të fundit dhe më kërkon që, të pi gjithë ujët e deteve. Si përfundim, në rast se gjej një zgjidhje për këtë kërkesë, do të marr shumë qytete dhe vënde të mbretërisë së tij. Në qoftë se nuk gjej zgjidhje, atëhere duhet të tërhiqem nga rajoni i Elefantisë, [kufiri ndërmjet Egjiptit dhe Etiopisë së dikurshme]. Të lutem pra Vianda të mendosh një përgjigje për këtë çështje dhe pastaj unë, do të shpërblej me gjithçka që do të duash ti, miqtë dhe bashkëqytetarët e tu.
Read more...
|
|
