Pitose, quheshin në kohë të lashta, hambaret ose enët ku ruheshin apo konservoheshin produktet e ndryshme bujqësore, kryesisht drithrat, si gruri, elbi, meli, thekri, etj, por edhe farërat e bimëve të tjera bujqësore si, thjerrëzat, qiqrat, etj. Në këto enë ruheshin madje edhe uji, vera, vaji apo edhe produkte të tjera ushqimore, të përgatitura ose gjysmë të përgatitura, që dilte në atë kohë, e nevojshme për t’i mbajtur gjatë.
Pitoset ishin enë të mëdha qeramike, pra prej balte të pjekur. Kishin volum të përmasave të ndryshme, me trajtë vezore ose gati sferike. Nga sipër pitoset kishin grykën, ndërsa poshtë kishin fundin, i cili mund të ish në formë konike si majë duke shërbyer kështu më mirë për tu ngulur dhe futur brenda në tokë ose më thjesht, për tu groposur aty.
Disa pitose nuk groposeshin në tokë ndaj dhe fundin e kishin në formë trung koni. Këta mbaheshin nëpër banesat, në pjesët më të freskëta dhe më të thella të tyre.
Sot rudimente të pitoseve janë qypet që kemi patur të gjithë, nëpër shtëpitë tona. Qypet janë një lloj pitosi që nuk groposet.
Pitoset, pra ishin hambaret e lashtësisë. Në to produktet e ndryshme ruheshin relativisht të freskëta, dhe kjo, falë aftësisë që ka toka ku groposeshin pitoset, për të ndryshuar pak temperaturën e vet.Pitoset prej qeramike kishin madhësi dhe përmasa të ndryshme. Disa prej tyre arrinin deri në 1.5m diametër, me grykë rreth 80cm, ndërsa lartësi deri 2m, apo edhe më shumë.
Pitosit si hambarë filluan të përdoren shumë herët por një përdorim të gjërë ata morën veçanërisht, në gjysmën e dytë të mijëvjeçarit të parë, para Kr.
Prodhimi i pitoseve prej poçarëve ishte një “industri” e tërë në atë kohë, madje edhe një “fushë-beteje” për elementet e ndryshme të artit, pra për talentin e artistëve poçarë. Janë gjetur pitose ku në to, pasqyrohen lloj-lloj zbukurimesh, që janë vepra të vërteta arti, apo ku pasqyrohen skena të vlefshme të ngjarjeve të ndryshme historike. Zakonisht poçarët që prodhonin pitoset, linin tek këto vulën e vet.
Pitoset hambarë, janë gjetur me shumicë në zonën e Korçës, në Pogradec dhe deri në Skrapar dhe mendohet se i përkasin kohës së fisit të Dasaretëve. (S. Anamali, “Arkeologjia dhe Bujqësia”, fq.21, 1980)
Tek disa gryka pitosesh të gjetura në Pogradec, lexohen emrat Gent dhe Epikad, ndërsa në një pitos të gjetur në fshatin Tren në qarkun e Korçës, lexohet emri Plator. (Po aty fq. 20)
Në anët tona, është me interes të themi se po në fshatin Tren është gjetur një pitos, në grykën e të cilit është gdhëndur një parmëndë për të lëruar tokën prej druri e pajisur me plor hekur dhe që sipas specialistëve, kjo është dëshmia e parë grafike e figurës së një parmënde, e gjetur ndonjëherë në vëndin tonë. (Po aty fq. 20)
Një element pra me rëndësi ky për historinë e bujqësisë në anët tona.
Së fundi, theksojmë se në kohë të lashta, ekzistonin disa lloje pitosesh që gdhëndeshin në tokë, pra të përhershëm. Këta gëdhëndeshin në formë gropash të thella, në trajtën e qypit të madh, në shkëmbinj shtufi apo, shiste të ndryshme ranore dhe mbuloheshin pastaj me një kapak. Të tillë pitose në anët tona janë gjetur në Laktesh, të Pogradecit. (Po aty fq. 20).
Lexoni gjithashtu / More Articles :
» KE3/17 - Një përshkrim i vitit 1830 për qytetin e Korçës.
“Korça ose Gjiorça është qytezë me 800 shtëpi,…, ka pazar të mirë me rreth 300 dyqane, ka ujra të mira dhe ajër të shëndetshëm. [Korça] është ndërtuar në anën lindore të fushës [së Korçës] e cila ka gjatësi rreth 6 orë dhe gjërësi diku 2 dhe diku 3 orë, fushë kjo pjellore në prodhimin e drithrave dhe...
» KE2/4 - Plepi i Shën Gjergjit dhe galat.
Dikur në mes të Korçës, pikërisht përballë, aty ku është sot porta e bibliotekës së qytetit, në trotuar, (pra dikur, përballë portës së anëshme të kishës së Shën Gjergjit) ndodhej deri aty nga vitet ’60 një plep (latn. Populus nigra L.) jashtëzakonisht i madh. Plepi kish lartësinë rreth 15 – 20m (afrs. sa një godinë...
» KE8/10- N. Bulka përshkruan strukturën socale të Korçës në v. 30 bazuar ... tek biletat e kinemasë.
Cila ishte struktura shoqërore e qytetit tonë në periudhën ndërmjet dy luftërave?Këtë na i thotë shumë bukur Nonda Bulka, në një artikull të tij me titull: Në “Kinema me publikun”, tek “Gazeta e Korçës”, 23 dhjetor 1933. (Nxjerrë nga libri i A. Gjergjit, “Mënyra e jetesës në shek. XIII – XX”).Shënim: Për të...
» BK/LA - Piktura - Malet e Moravës, V. Mio
Vangjush Tushi, për Vangjush Mion, viti 1960.Vangjush Mioja punoi për gjithë jetën duke ndjekur vokacionin e vet (frymëzimin e brëndshëm). Ai kishte bindjen se duke qëndruar përpara natyrës, artisti i vërtetë e përshkruan atë me ndjenjat e tij. Nëpërmjet punës gjen rrugën e vet. Prandaj dhe mësuesi më i mirë për të ka qënë...
» KE8/4 - Verërat e krahinës së Devollit, në fillim të shek. 19 - të
Udhëtarë të ndryshëm që kaluan në anët tona në këtë kohë dhe kryesisht Fransua Pukëvil (1770 – 1838) konsulli i Napoleonit pranë Ali Pashë Tepelenës, tek vepra e tij, “Voyage en Morée, à Constantinople, en Albanie, et dans plusieurs autres parties de l'Empire Ottoman” botuar në Paris më 1805 dhe Ami Bue (1794 -1881),...