MZ - Aforizma: Nga filozofia romake

 

Lënia për një çast pezull dhe mosmarrja e vendimit, për një çështje të dhënë, është e lodhëshme dhe shqetësuese por kjo gjë, është njëkohësisht edhe burim dhe mundësi, për të vepruar me mënçuri.

*
Padrejtësinë e urrejnë edhe vetë të padrejtët.

*
Akoma edhe një qime, edhe ajo ka hijen e vet.

*
Ai që mbrohet edhe atëhere kur është i mbrojtur, nuk rrezikohet lehtë.

*
Lënia e një emri të mirë, është edhe ajo një pasuri më vete, që u lihet trashëgimtarëve.

*
Përbuzja më e madhe për dikë, është ta quash mosmirënjohës apo, bukëshkelur.

*
Një tru i fortë, nuk nguron të marrë vendime.

*
Është e trishtueshme, të ta kthejnë me të keqe, atë ç'ka ti ua dhurove me kënaqësi.

*
Dështimi që na le mbresa më tepër, është dështimi i parë.

*
Gjatë një gjyqi, gjykatësi gjykon si proçesin ashtu edhe veten e vet.

*
Pasi kanë zgjedhur rrugën mirë, akoma edhe të verbërit, ecin të sigurtë. 

*
Gënjeshtra që thuhet për një qëllim të mirë, është dhe ajo një veprim i drejtë.

*
Fundi i një të varfëri është atëhere kur ai, imiton të pasurin.
 
*
Kur ngul këmbë tek padrejtësitë, krijon padrejtësi të tjera.

 

Nxjerrë prej: Sententiae, Publili Syri, shek 1-rë, para Kr.

KE12/25 - Disa shprehje prej të ashtuquajturës gjuhës, "purishte".
Nr.12

 
„Purishtja“ ka qënë një lloj zhargoni, a gjuhë e sajuar, që flitej prej një pjesë mjeshtrash të zonës së Oparit. Ja disa shprehje tepër interesante të kësaj gjuhe:


Ai që nuk bën gruth  = i verbëri
Azap njigëz  = morr i vogël
Afërndremje  = afërmënç
Arbë bëzhingë  = bar blete
Arbë fugosës  = hithra
Avkaz azapi  = thëria e morrës
Bolo njigëz  = viç
Boloviçanë  = haur
Bishtkuqosem = më ze barku
Bëdë njigëz = mëz
Cmalukçift = binjak
Cefanaq = frikacak
Çakajpolaqisës = gurgëdhëndës
Çakajdegremeno = gur mulliri
Çakajfrrëncës = gur që thyhet lehtë
Çipullri = djalëri
Çomakës i mbëshëm = oficer
Dapllo = shi
Depunar = luftëtar.
Domickë zhdecje = dhomë gjumi
Domickë drynjasje = dhomë gjumi
Domë në llokët = bodrum me lagështi.
Dremje = mëndje
Shënim: Këto shprehje janë nxjerrë prej punimit rreth gjuhës „purishte“ të Gj. Rukës.



 
Aforizma: Nga filozofia e lashtë, për shkrimin dhe leximin.
Aforizma

 

Shfrytëzoje kohën, duke përmirësuar vetveten, nëpërmjet atyre ç’ka të tjerët kanë shkruajtur. Kjo do të thotë që të mbërrish lehtë, atje ku të të tjerët, kanë mbërritur duke punuar shumë.
Sokrati
*
Quhet se një shkrim të pëlqen, atëhere kur të pëlqen edhe pasi e ke lexuar dhjetë herë.
Horaci
*
Për të shkruajtur mirë, shprehe vetveten si një njeri i zakonshëm dhe mendo si një njeri i zgjuar.
Aristoteli
*
Mëndjen duhet ta përformojmë, duke lexuar në thellësi dhe jo në gjërësi.
Quintilian
*
Ai që nuk lexohet, konsiderohet sikur nuk ka shkruar gjë.
Marciali
*
Krehjet e shumta të një shkrimi,  e dobësojnë më tepër atë, sesa e përmirësojnë.
Plini (i Ri)
 
KE8/12 - Mbi kuptimin e fjalës thuajse të harruar, "llonxhë".
Nr.8

 

Vite më parë dhe sa vjen duke u zhdukur, përdorej në Korçë fjala, llonxhë.
Shprehje të tilla si, ramë në llonxhë, bëmë llonxhë, etj, tek ne përdoreshin më dendur dhe tani thuajse nuk dëgjohen fare.
Fjala llonxhë ka disa kuptime:

A) Sipas fjalorit të madh të shqipes, nënkupton një ngastër a rip toke që mbillet me perime ose me lule por, nënkupton njëkohësisht edhe bollëkun dhe gjithë të mirat.
Tek ne kjo fjalë përdorej me këtë kuptim të fundit.

B) Ndërkaq fjala llonxhë, nënkupton edhe kuvëndin a mbledhjen e një pleqësie në një fshat, a në një organizmë administrative të dikurshme, veçanërisht në kohën e sundimit turk. Prej këtej rrjedhin edhe shprehjet si, u mblodh llonxha, tek rrapi i llonxhës, etj.
Më qartë për këtë kuptim të fundit, flitet tek, bot. i Akd. Shkencave. “Esnafet Shqiptare” aut. Z. Shkodra, ku thuhet se: “ … këshilli gjyqësor-administrativ i esnafeve (shoqatave të zejtarëve, etj.) që përbëhej prej anëtarësh të zotë, me eksperiencë, etj, quhej në atë kohë llonxhë. Fjala “llonxhë”, e njohur thuajse në gjithë perandorinë osmane me kuptimin e udhëheqjes apo këshillit drejtues të esnafit, rrjedh nga fjala italiane loggia, që do të thotë mbledhje, vënd a kuvënd. …”
 
KE8/5 - Mbi kuptimin e fjalës Aga.
Nr.8

 

Fjala aga, në zhargonin e gjuhës së përditshme, në zonën tonë, nuk ka kuptimin që kjo fjalë ka në origjinal. Kjo fjalë pra aga, në zonën e Korçës, zakonisht ka qënë sinonim i fshatarit apo i kujtdo tjetër, që ish i pa kultivuar, madje i trashë, analfabet, etj. Ndërkaq në kohën e Turqisë fjala aga zyrtarisht, është përdorur me kuptime të ndryshme. Kështu në turqishten lindore, është përdorur me kuptimin e përgjithshëm “vëllai i madh”; në gjuhën jakute, me kuptimin “babë”, kurse në gjuhën çuvashe me kuptimin “motra e madhe”. Fjala aga si titull nderi, mendohet se për herë të parë është përdorur te mongolët. Në Perandorinë Osmane është përdorur me kuptimet: 1. epror, kryetar, komandant, 2. titull nderi për njerëzit me autoritet për nëpunësit administrativë, 3. titull nderi për të gjithë komandantët dhe eprorët e ushtrisë, nga eprorët e xhematit deri te komandanti suprem i jeniçerëve, 4. pronar tokash, etj.
 
KE3/5 - Fjalor tipik korçar për një sërë produktesh ushqimore
Nr.3


Kërnacka
= lloj qoftesh të stërgjatura të përgatitura me mish të grirë dhe të pjekura në skarë. Haeshin kryesisht si fast food, të ngrohta duke u shoqëruar edhe me qepë, kripë dhe rigon.

Sheqerka = karamele
Stapka = lloj karamelesh të gjata të holla me madhësi afërsisht sa të lapsit, me shumë ngjyra që konsumoheshin kryesisht prej fëmijëve duke u lëpirë.
Mafishe = lloj ëmbëlsire e thatë e sheqerosur që përgatitej me të bardhën e vezës, shumë e butë, e lehtë dhe e asimilueshme.
Këndeska = një lloj produkti prej sheqeri të shkrirë ngjyrë të kuqe e derdhur në formën e këndezit apo pulës, që ishte e ngulur në një copë kleçkë. Konsumohej kryesisht prej fëmijëve, duke e lëpirë njosoj si edhe stapkat.
Mollkat me sheqer = ishin mollë të vogla, të ziera dhe të lyera me sheqer të shkrirë, ngjyrë të kuqe, të ngulura në një kleçkë, që konsumoheshin edhe këto kryesisht prej fëmijëve.
Read more...