MZ - Aforizmë: H. A. Korça

Pasurinë mund ta vjedhin, por diturinë jo.
Ai që ta ruan të fshehtën të do me shpirt.

Piperka Piperka (Capsicum anum)
Korça është, ndër zonat që ka numrin më të madh të llojeve autoktone të specit, macrocarpa. Së pari përmëndim sojin Gogozhare, që në një përshkrim të vitit 1958 thuhej se fruti kish formën e domates, të shtypur, tul të trashë, të fortë, të shijshëm dhe se gjatë pjekjes kalonte ngjyrat nga jeshil në të kuqe. Një përshkrim tjetër i vitit 1971 shton se, bima ka trup të ulët 40 cm, të trashë me shumë degëzime, gjethe eliptike, fruti ka 6-8 segmente dhe 3 fole ose rrallë 4, pjekja është gj/vonëshme deri në e vonëshme.  Një lloj tjetër piperke që gjendej dikur në Korçë (1958) ka qënë edhe e quajtura Skobuskë, me fruta të vegjël, të ëmbël, me lëkurë të fortë, të verdhë që kur piqej përskuqeshin, rezistent ndaj sëmundjeve. Përmëndet gjithashtu edhe e quajtura, Piperka e gjatë, e cila kish frut mesatarisht të gjatë konik, të verdhë dhe ekzistonte në dy lloje, djegëse dhe jo djegëse, me tul të hollë dhe bisht të shkurtër, si dhe një lloj tjetër për të cilën nuk thuhet asgjë veçse emri, Topçja. 

Ndërkaq për piperkat për mbushje, përmënden dy lloje, Poçe e kuqe e cila konsiderohet si popullatë e Korçës, Bilishtit dhe Pogradecit dhe përshkruhet si, me bimë të lartë 80cm, kërcell të trashë, gjethe të mëdha, lule të bardha, frut të madh ose shumë të madh, formë prizmi, që në fillim ka ngjyrë të gjelbër, pastaj të verdhë, pastaj të kuqe, me 3-4 fole, tul të trashë, gj/vonshme, si dhe një soj tjetër, Poçe e verdhë e ngjashme me të parën por që ndryshon vetëm nga ngjyra.  Ndërkaq përveç sojeve të mësipërme macrocarpa, zona jonë  akoma edhe sot vazhdon të kultivojë pipekën djegëse shumë të vjetër microcarpa, të quajtur e Bukovës, ose Bukovkë, që ndonëse mund të jetë e introduktuar, kjo gjë duhet të ketë ndodhur shumë kohë më parë, aq sa tani ky soj, konsiderohet si i vëndit.
Së fundi, mund të themi se piperka tek ne, është një bimë ku duket qartë sesi sojet tradicionale të së cilës, vazhdojnë pjesërisht të kultivohen akoma.

Nxjerrë nga punimi me titull:
Erozioni gjenetik dhe mbijetesa e sojeve,
të bimëve bujqësore të traditës,
në zonën e Korçës
.
94fq. 2011
Ilia V. Ballauri



 
Lexoni gjithashtu / More Articles :

» KE7/10- Sojet e vjetra të mollës, në trevat e Korçës.

Molla (Malus comunus)Për mollën e Korçës, hulumtimet e bëra tregojnë, se është pikërisht malësia e Gorës ku mendohet se ajo është më e lashtë dhe shumë e vjetër. Këtu por edhe në Opar madje, konstatohet edhe një lloj molle e egër, e rrjedhur jo prej fidani por prej fare, e quajtur në gjuhën e popullit, Mollçinka. Kjo më...

» BK/N - Bujqësia - Teknologjia ushqimore: Një monografi për bimën e elbit

Korça është për Shqipërinë, atdheu i birrës dhe birra prodhohet prej elbit. Për rrjedhojë, zona e Korçës është edhe zona e elbit distik dhe ka, si traditën më të vjetër për këtë bimë, ashtu edhe njohuritë shkencore më të thella për të. Gjithmonë në zonën tonë, historikisht është mbjellë edhe sipërfaqja më e...

» KE3/1 - Gështenjat e Pogradecit

 Gështenja (Castanea sativa ose, Castanea vesca) është një drupyjor dhe njëkohësisht drufrutor, i përhapur në Evropën Jugore, që i përket familjes, Fagacea.Njihen 18 lloje, ose thënë ndryshe, populacione gështenjash.Përmasat e pemës janë relativisht të mëdha. Në Tropojë, dikur është gjetur një dru gështenje me moshë...

» KE11/5 - Mbi oborret e qytetit të Korçës. Skicë

 Në Korçë duke përjashtuar apartamentet, nuk ka shtëpi, ose për të qënë më të saktë, numërohen me gishtat e dorës ato shtëpi, që nuk kanë oborr dhe që dalin drejt e në rrugë. Shtëpitë e qytetit tonë, shumë a pak që të gjitha kanë oborr, kush në një sipërfaqe më madhe dhe kush, në një sipërfaqe më të vogël....

» KE8/14 - Rrapet e Shën Mërisë në Korçë.

 Korça nuk është zonë e pasur me rrape, përkundrazi ka qënë e pasur me plepa. Plepa kish në ish sallahana e dikurshme, plepa kish në kishën e dikurshme “Burimi jetëdhënës" (Mitropolia), para vitit, 1927 -28, d.m.th. përpara se të fillonin ndërtimet për Mitropolinë e re, ku sot është Muzeu i artit mesjetar, plepa kish tek...

Share