MZ - Aforizmë: Nektar Tërpo - Voskopojari

Stilponi që ishte filozof në Megara, u zu rob, kur u pushtua vëndi i tij prej tiranit Dhimitër.
Si skllav atë e shpunë përpara mbretit, i cili e pyeti:
A humbe ndonjë gjë ti nga ky pushtim?
Stilponi u përgjegj:
 “Jo, nuk humba asgjë. Ato çka ishin të miat, pra mësimet dhe studimet, i kam përsëri. Përsa u takon të tjerave, e dija se ato ose do të ishin të miat, ose të pushtuesit.

Fruti_dhe_lulja_e_dardhes Dardha (Pyrus communus).
Në Shqipëri duke u nisur vetëm nga fakti se ka shumë fshatra që quhen Dardhë, mendohet se kjo pemë tek ne duhet të jetë shumë e vjetër   dhe në këtë kuadër kuptohet se edhe në zonën e Korçës, dardha duhet të jetë shumë e vjetër. Tek ne, janë të evidentuara, qysh prej kohësh të quajturat, Dardha të egra të vëndit, ndërsa në Gorë dhe në Opar njihen gjërësisht të quajturat, Dardhushka dhe Gorica.  

 Dardhushkat konsiderohen si dardha të egra, kanë një trung që arrin lartësinë rreth 20 m, gjethe të vogla të sharrëzuara, frut shumë të vogël, të rrumbullaktë, që mund të haet vetëm kur nxihet. Këto tek ne janë përdorur gjërësisht si nënshartesa.  Deri në vitin 1956 në trevën tonë njiheshin këto varietete shumë të vjetra, Dardha Borzdongalle, Kajkushka (dimërore), Dardha e Bozhigradit, Zimirka (dimërore, gjë kjo që duket edhe nga emri), Tiranka (Stambollka), Dardha Rrutullare, Kakllanja.  Brozdongallja ishte një dradhë me trung të lartë, që gjendej edhe brenda në qytetin e Korçës, me frut të rrumbullaktë, jo fort simetrik, me aromë, piqej vonë dhe merrte ngjyrë të verdhë, e ëmbël, me tul të bardhë dhe të lëngshëm. Dardha Rrotullare ka qënë mjaft e përhapur në Gorë, ishte me frut të verdhë, formë plloçake, e ëmbël dhe e hershme. Kallanja, gjendej në fshatin Vinçan, gjethet kishin një pushëzim interesant, fruti kur piqej në gusht - shtator, i nxihej lëkura dhe bëhej shumë i ëmbël, mendohej se ishte një kryqëzim i dardhës me goricën. Stambollka ishte një dardhë me pjekje të vonshme, që më pas u emërtua Tiranka. Ajo u fut tek ne prej Ohri dhe Resnje. Në Gorë ka patur një soj tepër të njohur i cili quhej Sherbetlie, kjo piqej në gusht kish frut të gjatë, të madh, të ëmbël.  
Ndërkaq më 1929 sipas literaturës janë furnizuar pemtoret e Shqipërisë me material nga Padova e Italisë, me sojet Buona Louisa dhe Williams (Gushtake). Më 1933 janë importuar nga Firencia e Italisë sojet, Abate Fetele (Qafëgjata), Gentil Bianco (Labinoti), Passe Grassana (Dimërorja 1). ,  Së fundi themi se në Tërovë, para vitit 1956 u introduktuan këto lloje, Buona Louisa, Gentil Bianco, Williams dhe Abate Fetel  , ndërsa më 1951 – 1954, fidanishtet kishin këto struktura, në Korçë, Williams 50%, Sherbetlie, 20%, Passe Grassana 20%, etj., në Bilisht, Passe Grassana, 30%, Beure 25%, Dardha e Bozhigradit 20%, Soje të tjera Vëndi 5%, etj., në Pogradec, Williams 45%, Sherbetlie 25%, Passe Grassana 30%, në Ersekë, Passe Grassana 50% dhe Beure 50%. 


Njerrë nga, punimi me titull:
Erozioni gjenetik dhe mbijetesa e sojeve,

 të bimëve bujqësore të traditës,
në zonën e Korçës.
,
94fq. 2011,
Ilia V. Ballauri





 
Lexoni gjithashtu / More Articles :

» KE11/5 - Mbi oborret e qytetit të Korçës. Skicë

 Në Korçë duke përjashtuar apartamentet, nuk ka shtëpi, ose për të qënë më të saktë, numërohen me gishtat e dorës ato shtëpi, që nuk kanë oborr dhe që dalin drejt e në rrugë. Shtëpitë e qytetit tonë, shumë a pak që të gjitha kanë oborr, kush në një sipërfaqe më madhe dhe kush, në një sipërfaqe më të vogël....

» KE1/31 - Bliri

Bliri (Latn. Tilia cordata L.) është drupyjori karakteristik i bulevardeve të Korçës, të cilat janë zbukuruar me këtë specie, aty nga vitet ’60. Para këtyre viteve bulevardet kishin në të dy anët në shumicën e rasteve akacie, ose si quhen në gjuhën e popullit, ‘rogovecka’.   Bliri i bulevardeve të Korçës në vartësi të...

» KE3/1 - Gështenjat e Pogradecit

 Gështenja (Castanea sativa ose, Castanea vesca) është një drupyjor dhe njëkohësisht drufrutor, i përhapur në Evropën Jugore, që i përket familjes, Fagacea.Njihen 18 lloje, ose thënë ndryshe, populacione gështenjash.Përmasat e pemës janë relativisht të mëdha. Në Tropojë, dikur është gjetur një dru gështenje me moshë...

» KE11/14 - Qershia dikur në qarkun e Korçës.

 Qershia (lat. Cerasus avium) është një pemë, që në formë të egër ka qënë e njohur për njeriun qysh në kohët prehistorike. Nën këndvështrimin botanik qershia e egër ka qënë e përhapur dikur ngado në Evropë, në Azinë perëndimore dhe në Afrikën e veriut. Ndërkaq, të dhënat dëshmojnë se qershia e butë është...

» KE7/10- Sojet e vjetra të mollës, në trevat e Korçës.

Molla (Malus comunus)Për mollën e Korçës, hulumtimet e bëra tregojnë, se është pikërisht malësia e Gorës ku mendohet se ajo është më e lashtë dhe shumë e vjetër. Këtu por edhe në Opar madje, konstatohet edhe një lloj molle e egër, e rrjedhur jo prej fidani por prej fare, e quajtur në gjuhën e popullit, Mollçinka. Kjo më...

Share