MZ - Aforizmë: Nuçi D. Naçi prej Korçe
Korça është një nga më të bukurit, nga më të mbëdhenjëtë, e nga më të qytetëruarit, qytete të Shqipërisë.
Korça duke patur shumë shtëpi, quhet qytet, edhe me qënë atdheu jynë, ku kemi lindur e jemi rritur, kemi nevojë ta dimë më mirë nga çdo vënd tjatër...

(viti 1923, cituar këtu sipas morfologjisë së shqipes së asaj kohë)

Fruti_dhe_lulja_e_dardhes Dardha (Pyrus communus).
Në Shqipëri duke u nisur vetëm nga fakti se ka shumë fshatra që quhen Dardhë, mendohet se kjo pemë tek ne duhet të jetë shumë e vjetër   dhe në këtë kuadër kuptohet se edhe në zonën e Korçës, dardha duhet të jetë shumë e vjetër. Tek ne, janë të evidentuara, qysh prej kohësh të quajturat, Dardha të egra të vëndit, ndërsa në Gorë dhe në Opar njihen gjërësisht të quajturat, Dardhushka dhe Gorica.  

 Dardhushkat konsiderohen si dardha të egra, kanë një trung që arrin lartësinë rreth 20 m, gjethe të vogla të sharrëzuara, frut shumë të vogël, të rrumbullaktë, që mund të haet vetëm kur nxihet. Këto tek ne janë përdorur gjërësisht si nënshartesa.  Deri në vitin 1956 në trevën tonë njiheshin këto varietete shumë të vjetra, Dardha Borzdongalle, Kajkushka (dimërore), Dardha e Bozhigradit, Zimirka (dimërore, gjë kjo që duket edhe nga emri), Tiranka (Stambollka), Dardha Rrutullare, Kakllanja.  Brozdongallja ishte një dradhë me trung të lartë, që gjendej edhe brenda në qytetin e Korçës, me frut të rrumbullaktë, jo fort simetrik, me aromë, piqej vonë dhe merrte ngjyrë të verdhë, e ëmbël, me tul të bardhë dhe të lëngshëm. Dardha Rrotullare ka qënë mjaft e përhapur në Gorë, ishte me frut të verdhë, formë plloçake, e ëmbël dhe e hershme. Kallanja, gjendej në fshatin Vinçan, gjethet kishin një pushëzim interesant, fruti kur piqej në gusht - shtator, i nxihej lëkura dhe bëhej shumë i ëmbël, mendohej se ishte një kryqëzim i dardhës me goricën. Stambollka ishte një dardhë me pjekje të vonshme, që më pas u emërtua Tiranka. Ajo u fut tek ne prej Ohri dhe Resnje. Në Gorë ka patur një soj tepër të njohur i cili quhej Sherbetlie, kjo piqej në gusht kish frut të gjatë, të madh, të ëmbël.  
Ndërkaq më 1929 sipas literaturës janë furnizuar pemtoret e Shqipërisë me material nga Padova e Italisë, me sojet Buona Louisa dhe Williams (Gushtake). Më 1933 janë importuar nga Firencia e Italisë sojet, Abate Fetele (Qafëgjata), Gentil Bianco (Labinoti), Passe Grassana (Dimërorja 1). ,  Së fundi themi se në Tërovë, para vitit 1956 u introduktuan këto lloje, Buona Louisa, Gentil Bianco, Williams dhe Abate Fetel  , ndërsa më 1951 – 1954, fidanishtet kishin këto struktura, në Korçë, Williams 50%, Sherbetlie, 20%, Passe Grassana 20%, etj., në Bilisht, Passe Grassana, 30%, Beure 25%, Dardha e Bozhigradit 20%, Soje të tjera Vëndi 5%, etj., në Pogradec, Williams 45%, Sherbetlie 25%, Passe Grassana 30%, në Ersekë, Passe Grassana 50% dhe Beure 50%. 


Njerrë nga, punimi me titull:
Erozioni gjenetik dhe mbijetesa e sojeve,

 të bimëve bujqësore të traditës,
në zonën e Korçës.
,
94fq. 2011,
Ilia V. Ballauri





 
Lexoni gjithashtu / More Articles :

» KE4/3 - Manat e zeza të Drenovës dhe të Boboshticës

Manat e zeza (Lat. Morus nigra) janë veçanërisht shumë të përhapura në dy fshatra Drenovë dhe Boboshticë. Nuk ka vënd tjetër në Shqipëri që të jetë aq i lidhur me manin e zi, sa janë banorët e Drenovës dhe të Boboshticës dhe kjo është një gjë interesante. Pse, si, qysh dhe kur, ky lloj mani është aq i dashur për këto...

» KE11/5 - Mbi oborret e qytetit të Korçës. Skicë

 Në Korçë duke përjashtuar apartamentet, nuk ka shtëpi, ose për të qënë më të saktë, numërohen me gishtat e dorës ato shtëpi, që nuk kanë oborr dhe që dalin drejt e në rrugë. Shtëpitë e qytetit tonë, shumë a pak që të gjitha kanë oborr, kush në një sipërfaqe më madhe dhe kush, në një sipërfaqe më të vogël....

» MZ - Filozofia: Për kopshtet.

 Sipas Sokratit (tek dialoget e tij që jepen në veprat e Ksenofontit) mbreti Kir, i cili pranohej prej studiuesve të lashtësisë si një mbret i veçantë, shëmbëllor, ka pas qënë edhe një kopshtar i madh.Kiri (ose Cyrus), i biri i Darit të II-të (për të cilin nuk dihet data e saktë e lindjes por, dihet se vdiq më 401 para Kr.) në...

» KE2/2 - Mbi qepën në qarkun e Korçës

Qepa (latn. Allium cepa L.) konsiderohet si mbreti i kuzhinës. E ka origjinën nga zonat në thellësi të Azisë. Kultivimi i saj është tepër i vjetër dhe njihej prej egjiptianëve, grekëve dhe romakëve të vjetër. Përshkruhet me hollësi prej Theofrastit dhe Plinit. Qepa përmban, kalium, natrium, kalçium, acide, sheqerna, vitamina...

» KE2/4 - Plepi i Shën Gjergjit dhe galat.

Dikur në mes të Korçës, pikërisht përballë, aty ku është sot porta e bibliotekës së qytetit, në trotuar, (pra dikur, përballë portës së anëshme të kishës së Shën Gjergjit) ndodhej deri aty nga vitet ’60 një plep (latn. Populus nigra L.) jashtëzakonisht i madh. Plepi kish lartësinë rreth 15 – 20m (afrs. sa një godinë...

Share